Rana operacyjna to każda rana stworzona przez lekarza chirurga w celu przeprowadzenia operacji. Obecnie w praktyce chirurgicznej dąży się do minimalizowania wielkości rany i ewentualnie ukrycia jej blizny. Wśród najczęstszych komplikacji związanych z raną operacyjną znajdują się ból, stan zapalny, gorączka, wydzielanie ropy oraz rozwarstwienie się rany po operacji. Mały stan zapalny, czyli niewielkie zaczerwienienie wokół rany i krótkotrwałe podwyższenie temperatury, są normalnymi objawami i mogą wystąpić w przypadku każdej rany operacyjnej. Są one związane z procesem gojenia, który rozpoczyna się w obszarze rany operacyjnej. Jednakże, jeśli do tych objawów dołączają się intensywny ból, gorączka utrzymuje się lub rośnie przez dłuższy czas niż jeden dzień, a obszar zaczerwienienia się powiększa, może to wskazywać na takie problemy jak martwica po zabiegu lub zakażenie rany.

Czym jest martwica po zabiegu?

Martwica, zwana również nekrozą lub zgorzelem w świecie medycyny, jest terminem, który określa proces obumierania tkanek w organizmie. Jest to zjawisko, w którym komórki i struktury tkankowe przestają otrzymywać wystarczającą ilość tlenu i niezbędnych składników odżywczych, co prowadzi do ich śmierci. Martwica po zabiegu może występować w różnych obszarach ciała. Ogólnie rzecz ujmując, przyczyny są różnorodne, takie jak urazy, niedokrwienie, infekcje. Jednakże w poniższym artykule skupmy się na powikłaniach po operacjach, znanych jako martwica rany.

Kiedy może wystąpić martwica po zabiegu?

Zdarza się, że część pacjentów zmaga się z przykrym powikłaniem. Martwica po zabiegu może wystąpić, jednak nie jest to powszechne zjawisko. W większości przypadków chirurdzy starają się zminimalizować ryzyko martwicy tkanek poprzez zastosowanie odpowiednich technik operacyjnych oraz dbałość o prawidłowy przepływ krwi w obszarze zabiegu. Niemniej jednak istnieją sytuacje, w których martwica może wystąpić, szczególnie gdy:

1. następuje uszkodzenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do zakłócenia krążenia krwi w danym obszarze.
2. Tkanki są zbyt długo narażone na ucisk podczas zabiegu.
3. Pojawiają się powikłania pooperacyjne, takie jak infekcje, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie tkanek.
4. W niektórych przypadkach zgorzel może być spowodowana zakażeniem przez beztlenowe bakterie z rodziny Clostridium, które są odpowiedzialne za proces gnicia tkanek. W takich sytuacjach rozpoznaje się zgorzel.

Czy każdy jest narażony na martwicę?

Martwica po zabiegach operacyjnych nie jest powszechnym zjawiskiem, ale może wystąpić u niektórych pacjentów. Istnieje kilka czynników, które mogą przyczynić się do powstania martwicy. Należą do nich:

1. Obecność miażdżycy oraz inne choroby wpływające na stan naczyń krwionośnych mogą zwiększać ryzyko wystąpienia martwicy po operacjach.
2. Palenie papierosów jest jednym z czynników, który może negatywnie wpływać na krążenie krwi i zwiększać ryzyko martwicy tkanek.
3. Nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, w tym do zakłóceń krążenia krwi, co sprzyja rozwojowi martwicy.

1. Brak odpowiedniej ilości składników odżywczych może osłabić tkanki i uczynić je bardziej podatnymi na martwicę.
2. Problemy z funkcjonowaniem nerek mogą wpływać na równowagę substancji odżywczych we krwi, co może być związane z wystąpieniem martwicy.
3. Osłabiona odporność i podwyższony poziom cholesterolu mogą zwiększać ryzyko powikłań, w tym martwicy po operacjach.
4. W przypadku chorych na cukrzycę istnieje ryzyko wystąpienia tzw. stopy cukrzycowej, co może prowadzić do martwicy tkanek.

Objawy

Martwica to przede wszystkim zmiany skórne, obejmujące m.in. zmiany koloru skóry, tworzenie ropni i guzków. Jednak w trakcie jej rozwoju mogą pojawić się także inne objawy, takie jak obrzęk, ból i świąd skóry. W zaawansowanym stadium często dochodzi do zaniku czucia i drętwienia w obszarze dotkniętym martwicą. Dodatkowe symptomy, jakie mogą pojawić się przy nekrozie, to podwyższona temperatura ciała, pieczenie oraz sączenie się powstałych ran.

W przypadku zauważenia któregokolwiek z tych objawów, szczególnie po przeprowadzonej operacji, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Obecność martwicy utrudnia regenerację zdrowych tkanek w danym obszarze i może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak wstrząs oraz niewydolność narządów. Wczesna reakcja i odpowiednie leczenie są kluczowe dla minimalizacji ryzyka powikłań związanych z martwicą.

Leczenie

Leczenie martwicy zależy od źródła problemu oraz stopnia zaawansowania schorzenia. W pewnych sytuacjach konieczne staje się usunięcie obumarłych tkanek poprzez interwencję chirurgiczną, aby zatrzymać dalsze postępowanie tego zjawiska. Zabieg chirurgiczny może przyjąć różne formy:

1. Usunięcie mechaniczne za pomocą skalpela.
2. Usunięcie za pomocą ultradźwięków: Ten sposób oczyszczania rany wykorzystuje ultradźwięki, które eliminują martwe tkanki, nie szkodząc przy tym zdrowym strukturom. Dodatkowo działają one przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a także stymulują procesy autolizy (rozkładu obumarłych tkanek) oraz ziarninowania w ranie.
3. Autolityczne usuwanie poprzez stymulowanie enzymów.

Oprócz leczenia chirurgicznego stosuje się różne metody. Zaliczamy do nich stosowanie odpowiednich opatrunków i leków przeciwbólowych, leczenie potencjalnych infekcji, poprawa krążenia krwi w obszarze dotkniętym martwicą. Ogólna opieka nad zdrowiem pacjenta jest szczególnie istotna w przypadku osób z istniejącymi schorzeniami. Chorzy, u których rozwija się martwica, powinni skupić się na utrzymaniu zdrowia organizmu poprzez spożywanie dużych ilości płynów, stosowanie wysokokalorycznej diety bogatej w białko oraz odpowiednią suplementację. Co więcej, w przypadku ran po usunięciu martwicy, skuteczne mogą być opatrunki z jonami srebra, a także opatrunki i żele.